کهکشان‌هایی چگال از دوران جوانی جهان کشف شد
ستاره‌شناسان تصاویر کهکشانهای شگفت انگیز جوانی را دریافت کرده‌اند که با وسعت تنها 5000 سال نوری، معادل 200 میلیارد برابر خورشید جرم دارند.
این مجموعه شامل نه کهکشان است که هر کدام قسمتی از وسعت یک کهکشان رشد یافته امروزی را پوشش می‌دهند اما به اندازه کل آن ستاره دارند. نسبت ابعاد و جرم این کهکشان‌ها مثل این است که نوزادی با 50 سانتیمتر قد، 80 کیلوگرم وزن داشته باشد!
تصویر1:هر یک از کهکشانهای چگال را می‌توان در هسته کهکشان راه شیری جا داد
ما این کهکشان‌ها را آن‌گونه می‌بینیم که 11 میلیارد سال پیش بوده‌اند، هنگامی که جهان تنها سه میلیارد سال عمر داشت. به گفته دانشمندان نخستین بار است که در این فاصله کهکشان‌هایی چنین فشرده دیده می‌شوند. این کهکشان‌ها در طی 11 میلیارد سالی که نورشان به زمین رسیده است، تغییرات زیادی کرده‌اند، بایستی پنج برابر بزرگتر شده باشند و اگر با کهکشانهای دیگر برخورد کرده باشند، حتی بزرگتر.
تصاویر این کهکشان‌ها با دوربین فروسرخ نزدیک و طیف سنج تلسکوپ فضایی هابل برداشته شده و با استفاده از یک لیزر قوی اثرات جو زمین از روی آنها حذف شده است. تعیین اندازه این کهکشان‌ها به دلیل کوچکی و دوری زیاد با محدودیت همراه است.
ستاره‌های این کهکشان‌ها کوچکند و عمرشان نیم میلیارد تا یک میلیارد است. ستاره‌های سنگین‌تر قبلا با انفجار به تپ‌اختر تبدیل شده‌اند.
تصویر2: نمای آسمان در یک سیاره فرضی در یک کهکشان چگال. ستارهها در آسمان این سیاره 200 برابر ستارهها در آسمان زمین هستند
این کهکشانهای کوچک و چگال چگونه شکل گرفته‌اند؟ پاسخ به درستی مشخص نیست. یکی از احتمالات مطرح شده، واکنش میان ماده تاریک و گاز هیدروژن در جهان در حال شکل‌گیری است. اندکی پس از مهبانگ، جهان میدان متغیری از ماده تاریک بود. در این زمان گاز هیدروژن در حباب‌هایی از ماده تاریک به دام افتاد و با چرخش سریع آن در گرداب گرانشی ماده تاریک، ستاره‌سازی با آهنگ بالایی آغاز شد. ماده تاریک نوعی ماده غیر قابل مشاهده است که بیشتر جرم جهان را تشکیل می‌دهد.
ستاره‌شناسان بر اساس جرم کهکشان‌ها که از روی رنگشان برآورد می‌شود، دریافتند که ستارهها در این کهکشان‌ها با سرعت حدود 400 تا 500 کیلومتر بر ثانیه به گرد مرکز کهکشان می‌چرخند. در کهکشانهای امروزی ستارهها بزرگ‌ترند و کندتر از ستاره‌های کهکشانهای چگال، با نصف سرعت آنها، حرکت می‌کنند.
اگرچه این کهکشان‌ها نسبت به اندازه‌شان جرم زیادی دارند، اما هنوز در مقایسه با کهکشان راه شیری جرمشان کم است. کهکشانهای پرجرمی مانند راه شیری هم در گذشته بسیار کوچک بوده‌اند. به نظر می‌رسد همه کهکشان‌ها گذشته متفاوتی داشته‌اند. کهکشان‌هایی که امروزه جزو بزرگترین‌ها هستند احتمالا در 11 میلیارد سال پیش کهکشانهای فوق چگالی بوده‌اند که جرم نیمی از مجموعه کهکشانهای چگال کشف شده را داشته‌اند.
تلسکوپ جهان گستر مایکروسافت،آسمان گوگل را به زمین آورد
نسخه ابتدایی نرم افزار آسمان نمای شرکت مایکروسافت با نام "تلسکوپ جهان گستر" در دسترس همگان قرار گرفت.
پس از ماهها انتظار، مسئولان شرکت مایکروسافت به وعده خود برای طراحی نرم افزار آسمان نما جامه عمل پوشاندند و نسخه ابتدایی این نرم افزار را با نام تلسکوپ جهان گستر (World Wide Telescope) برای استفاده عموم مردم بر روی شبکه وب قرار دادند.
آنچه در ابتدا، پس از نصب این برنامه به چشم می خورد، بدون شک برتری تمام جانبه قابلیتهای این آسمان نما، نسبت به آسمان نمای شرکت رقیب مایکروسافت با نام گوگل اسکای یا همان آسمان گوگل در محیطی دلنشین و زیبا است.
دارا بودن مجموعه ای بی نظیری از بیش از 200 تصویر تلسکوپ فضایی هابل، بیش از 50 تصویر تلسکوپ فضایی اسپیتزر (در ناحیه فروسرخ) ، نزدیک به 30 تصویر تلسکوپ فضایی چاندرا (در ناحیه پرتوهای ایکس)، به همراه مجموعه ای از تصاویر پیمایش آسمان در بخش های فروسرخ، ریزموج و رادیویی، این آسمان نمای آن لاین را منحصر به فرد کرده است.
علاوه بر آن داشتن مجموعه صورتهای فلکی، مجموعه نام ستارهها، مجموعه نام اجرام اعماق آسمان و مجموعه اجرام مسیه، در کنار جستجوی پیشرفته آن در منابع قوی ترین پایگاه دادههای اجرام سماوی جهان با نام سیمباد (SIMBAD)، هم بر راحتی دسترسی آن نسبت به باقی آسمان نماهای آن لاین افزوده شده و هم این نرم افزار را تبدیل به آسمان نمای مورد استفاده حرفه ای ها کرده است.
آسمان گوگل یا گوگل اسکای بیشتر مورد استفاده حرفه ای های نجوم آماتوری قرار می گرفت ولی تلسکوپ جهان گستر مورد استفاده تحصیل کرده های دانشگاهی علم نجوم نیز قرار می گیرد. تلسکوپ جهان گستر برای نخستین بار در جهان علاوه بر قابلیت نمایش آسمان با استفاده از قوی ترین منابع داده ای جهان مانند SDSS و DSS در ناحیه مرئی، امکان نمایش تمام آسمان را در نواحی غیر مرئی رادیویی، ریزموج، فروسرخ، ماورا بنفش، ایکس و گاما را در چند زیرمجموعه فراهم کرده است.
قابلیت رصد آسمان، مشاهده سیارات و زمین از فضا و همچنین دید پانورامای مریخ نوردهای روح و فرصت از سطح مریخ، به همراه امکان بزرگنمایی از دیگر مشخصات ویژه این آسمان نما است. امکان مشخص کردن منطقه رصدی در هر نقطه دنیا با قابلیت مشخص کردن میدان دید تلسکوپی و دوربین نجومی متصل به آن نیز در کنار امکان هدایت تلسکوپ قرار گرفته و از این رو تصویربرداری از اجرام سماوی را برای منجمان راحتتر از پیش کرده است.
با وجود همه این امکانات بی نظیر برای آسمان نمای آن لاین، مایکروسافت برای حذف رقیب خودش، آسمان گوگل، اقدام به قراردهی امکان عضویت گروههای نجومی مشهوری همچون مجله آسترونمی (Astronomy)، مجله اسکای اند تلسکوپ (Sky & Telescope) و گروه طرفداران شرکت مید (Meade 4M) کرده است.
پس از آن مایکروسافت بازهم دست از کار نکشیده و اقدام به ساخت گشتهای آموزشی نجوم در داخل آسمان نمای تلسکوپ جهان گستر کرده است. گشتهای این آسمان نما از آموزش همین نرم افزار و آلودگی نوری در زمین تا مفاهیم کیهان شناسی مانند ماده تاریک را شامل می شود. شما هم می توانید در صورت تمایل در داخل این آسمان نما گشتی در میان اجرام سماوی با صدا و موسیقی مورد علاقه تان بسازید.
شما برای دریافت این نرم افزار با حجم 20.8 مگابایت، می توانید به وبگاه رسمی تلسکوپ جهان گستر (WorldWideTelescope.org) مراجعه کنید.
برای نصب و اجرای این برنامه، نیاز به حداقل رایانه ای با سرعت پردازش دو گیگاهرتز، یک گیگابایت رم، یک گیگابایت حافظه خالی، کارت گرافیکی 128 و نمایشگر با قابلیت نمایش 1024 در 768 یا بالاتر در محیط ویندوز اکس پی با بسته خدماتی 2 و یا در محیط ویندوز ویستا است. اتصال به اینترنت نیز بنابر اعلام شرکت مایکروسافت بایستی حداقل 56 کیلوبیت در ثانیه باشد.
بخش پژوهش شرکت مایکروسافت (Microsoft Research)، آسمان نمای تلسکوپ جهان گستر را طراحی کرده است. حال باید منتظر بود و دید که شرکت گوگل چه طرحی در برابر این حرکت مایکروسافت دارد
تلسکوپ اینترنتی
| |||||||||||
| |||||||||||
